دسترسی ها

بالا گرفتن تب استفاده از شبکه های اجتماعی، کنار تب تند سلفی گرفتن موجب شده تا هر کس با حضور در یکی از شبکه های اجتماعی از جمله اینستاگرام برای خودش یک رسانه داشته باشد و  ‌عقاید و نظرهای خود را با عموم مردم به اشتراک بگذارد و به منظور تایید خود، «لایک» جمع کند.

با وجود این گاهی اوقات از تایید و لایک خبری نیست و فالورها و کاربرانی که به صفحات افراد در شبکه های اجتماعی سر می زنند به جای تایید و لایک کردن، با فحاشی و هتاکی، فرد مورد نظر را مورد حمله قرار می دهند. چنین اتفاقی در صفحات افراد و چهره های مشهور به شکلی جدی دیده می شود.

در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی مختلف از جمله اینستاگرام که به خاطر قابلیت به اشتراک گذاری تصاویر و با بالا گرفتن تب عکسهای سلفی، این روزها در کشورمان بیش از سایر شبکه های اجتماعی طرفدار دارد در حالی چنین رفتارهایی رخ می دهد که در فضای حقیقی جامعه کمتر با چنین اتفاقاتی مواجه می شویم.

در برابر چنین موضوعی است که این سوال در ذهن شکل می گیرد؛‌ چرا افرادی که در فضای حقیقی در تلاشند تا چهره ای موجه از خود به نمایش بگذارند در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به راحتی از مرزهای اخلاقی عبور می کنند و آنچه در فضای حقیقی به عنوان خطوط قرمز اخلاق شناخته می شوند را بی هیچ ملاحظه ای می شکنند؟

به طور کلی و به لحاظ روانشناختی افراد اغلب یا پیشرو هستند و یا پیرو؛ اما همواره افراد پیرو در اکثریت قرار دارند و این گروه از افراد پیشرو پیروی می کنند و این مهم چه درباره رفتارهای مثبت و چه در زمینه رفتارهای منفی نمود دارد. این ویژگی نه فقط در جامعه حقیقی بلکه در فضای مجازی هم صادق است. هر چند ویژگی های خاص فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بر کم و کیف ماجرا اثرگذاراست.

برای ریشه یابی فحاشی و عبور از خط قرمزهای اخلاقی در فضای مجازی از سوی برخی کاربران بد نیست به ویژگی های فضای مجازی و بستر شبکه های اجتماعی نگاهی بیندازیم.

فضای مجازی هم درست مانند دنیای حقیقی، قواعد و قوانین خاص خود را دارد که عدم پایبندی به آنها در نهایت موجب آسیب رسانی به خود و دیگری می شود. یکی از ویژگی های این فضا امکان داشتن هویت های مجازی و غیر واقعی برای افراد است. از این رو یک شخص می تواند با حساب های کاربری مختلف در قالب هویت های متفاوتی ظاهر شود؛ بدون آنکه کسی او را بشناسد. گاهی ساعت ها حضور در شبکه های اجتماعی گوناگون و گشت زدن در فضای مجازی موجب می شود تا کاربران به خصوص جوانان و نوجوانان مرز بین فضای مجازی و حقیقی را گم کنند. بر این اساس همانگونه که از فضای حقیقی اثر می پذیرند از فضای مجازی نیز تاثیر پذیر می شوند.
از سوی دیگر ویژگی های فضای مجازی به آنان هویت مجازی داده است پس حتی در صورت شکستن خطوط قرمز اخلاقی و اجتماعی کسی آنها را نمی شناسد و مواخذه ای شبیه آنچه در فضای واقعی با آن مواجه می شوند در انتظار آنان نیست.

همه اینها دست به دست هم می دهند تا افراد خیلی راحت تر از فضای حقیقی اخلاقیات را زیر پا بگذارند و رفتارهایی از آنها سر بزند که ممکن است هرگز در فضای حقیقی اینگونه رفتار نکنند. این گروه به شدت از افراد خط شکن و پیشرو تاثیر می پذیرند. حتی اگر به این جنس کامنت ها توجه کنید همیشه نخستین کامنتی که با هتاکی و فحاشی همراه است راه را برای توهین دیگر افراد باز می کند.

شکاف طبقاتی و احساس تبعیض اجتماعی نیز می تواند موجب شود تا عده ای وقتی با تصاویر یک چهره تاثیرگذار در جامعه ازجمله اهالی سیاست، بازیگران و ورزشکاران در اینستاگرام یا دیگر شبکه های اجتماعی مواجه می شوند برای تخلیه روانی خود این احساس تبعیض و بی عدالتی را به شکل فحاشی و هتاکی بروز دهند. برخی افراد نیز شخصیتهایی هیسترسیونیک یا نمایشی دارند و فضای مجازی را محیطی مناسب برای ابراز وجود می دانند.

از سوی دیگر ما گاهی در جامعه با افرادی مواجهیم که در تعامل ساختارهای اجتماعی و عاملیت های فردی مشکل دارند و نمی توانند عقیده مخالف را تحمل کنند.

بنابراین برای تحمل عقیده مخالف و رعایت حقوق انسان ها باید نوعی تعادل گرایی به وجود آید تا سبب شود هر نوع ابراز عقیده و بحثی بر اساس رعایت احترام به حقوق انسان باشد و حق اظهار نظر به طرف مقابل نیز داده شود.

از سوی دیگر نیز قانون مبازره با جرائم رایانه ای در کشورمان به روز نیست. در نتیجه کمترپپیش می آید که اینگونه افراد مورد مواخذه قرار بگیرند و مجازات شوند.

یک واقعیت غیر قابل انکار دیگر این است که فضای مجازی و فضای حقیقی از یکدیگر تاثیر می پذیرند. این مساله سبب شده است تا بسیاری از ناهنجاری های فضای مجازی بر فضای زندگی حقیقی افراد نیز تاثیر بگذارد. به عبارتی می توان ریشه بسیاریی از ناهنجاری های جامعه امروز را در فضای مجازی دانست.

از آنجا که اینترنت و شبکه های اجتماعی یکی از شاخص های جامعه مدنی بشمار می آید و کاربران بدون داشتن فرهنگ استفاده از آن رفتارهای نامطلوبی را از خود بروز می دهند، پس اساسی ترین راهکار برای حضور مفید در فضای مجازی بدون آنکه وجهه کاربران ایرانی در نگاه دیگر مردم دنیا دچار خدشه نشود و چهره های ورزشی و هنری هم با هتاکی و فحاشی کاربران شبکه های اجتماعی مواجه نشوند آن است که فرهنگ حضور در فضای مجازی را به شکلی جدی آموزش دهیم.

• منبع خبر : آژانس خبری سفیر