درحالی که استاد خلیلی در خانه آقای ربانی تهداب تیم ثبات را گذاشت و از عبدالله حمایت کرد، اما اکنون آقای عبدالله از دادن وزارت‌های مهم مانند داخله به آقای خلیلی امتناع می‌کنند. حالا اگر وزارت داخله برای آقای عبدالله خط سرخ است تحصیلات عالی و زراعت می‌تواند برای آقای خلیلی حد اقل یک دست‌آورد سیاسی باشد.

استاد محمد کریم خلیلی هفتاد ساله شد. او راه طولانی، دشوار و درازی را برای رسیدن به مرز هفتاد سالگی طی کرده است. آقای خلیلی در سال‌های شصت در اوج جهاد بیشتر در نقش یک دیپلومات فعال سیاسی، عمل کرد. در ایتلاف‌های هفت‌گانه و هشت‌گانه و مذاکرات جدی برای پس از دوران حکومت نجیب نقش فعال داشت. او هرچند یک جهادی است اما کمتر عکس از وی در خط مقدم جهاد و یا با لباس رزم دیده شده است.
در سال ۱۳۶۸ هم‌زمان با تشکیل حزب وحدت، آقای خلیلی در پیشاور به حیث یک عضو ناراضی تبارز کرد. همین امر سبب شد تا دوستانش مانند آقای سید عباس حکیمی و برخی دیگران روی جایگاه وی در حزب رایزنی کنند.
در دهه هفتاد در اوج جنگ‌ها آقای خلیلی بیشتر در نقش سیاسی و سخنگوی فعال حزب وحدت در کنار شهید وحدت ملی ظاهر شد. در این دوره آقای خلیلی نقش عالی در مذاکرات و گفتگوهای مهم برای ختم جنگ داشت.
آقای خلیلی پس از شهادت شهید وحدت ملی اولین مصاحبه رسمی را با بی‌بی‌سی انجام داد. شاید یکی از مصاحبه‌های تاریخی بود که در آن شرایط خاص صورت گرفت. در حالی‌که تمام جبهات جنگ فرو ریخته بود آقای خلیلی برای مردم روحیه بخشید و بر ادامه راه شهید وحدت ملی تاکید کرد.
پس از شهادت شهید مزاری آقای خلیلی در نقش رهبری حزب قرار گرفت. وی در مقاومت بامیان و جنگ‌های پس از آن نقش خوبی را ایفا کرد.
کریم خلیلی بامیان را به مرکز مهم سیاسی و یک آدرس معتبر در معادلات سیاسی بدل کرد. اقدام آقای خلیلی برای عدم اجازه نشست طیاره حامل هیات رهبر جمهوری اسلامی ایران در یکاولنگ یک کار شجاعانه سیاسی و قابل توصیف بود.
آقای خلیلی پس از توافق بُن نیز در نقش‌های متفاوت ظاهر شد. وی دو دور معاون رییس جمهور و برای یک مدت به حیث رییس شورای صلح انجام وظیفه کرد.
کریم خلیلی سیاست مدار معتدل، و دارای تعامل خوب با همه اقوام است. وی مناسبات خوبی با جریان‌های مختلف و کشورهای مختلف دارد.
با این همه، انتقادهای نیز به آقای خلیلی به صورت جدی وارد است. یکی از انتقادهای جدی عدم بازسازی حزب وحدت است. این حزب یکی از جریان‌های اثر گذار بود. شهید وحدت ملی در اوج جنگ‌های کابل، کنگره حزب را برگزار کرد. در یک رقابت شفاف دوباره انتخاب شد. اما آقای خلیلی ۲۵ سال است در راس حزب قرار دارد. انتظار می‌رفت که وی حزب را بازسازی کرده و برای عصر و زمان حاضر آماده سازد. نسل گذشته از حزب ناراض و نسل جوان با برنامه‌های حزب بی‌گانه اند.
طی ۲۵ سال گذشته بخشی از انرژی استاد خلیلی در رقابت با چهره‌های مطرح سیاسی صرف شد. رقابت‌های تلخ و منفی با چهرهای چون استاد محقق، استاد دانش، استاد اکبری، مدبر، انوری، کاظمی و…. از کارنامه‌های منفی استاد خلیلی است. درحالی‌که شهید مزاری احزاب پراکنده را در محور یک حزب جمع کرد، اما استاد خلیلی یک حزب را به احزاب مختلف تقسیم کرد. همچنان استاد خلیلی موفق به مدیریت خانواده بزرگ اهل تشیع در افغانستان نگردید. این ظرفیت بزرگ و مهم که در دوران شهید وحدت ملی شکل گرفته بود اکنون در پراگندگی به سر می‌برند.
آقای خلیلی در جنبش روشنایی نیز کوشش کرد تا از احساسات خلق شده برای احیای جایگاه سیاسی خود استفاده کند. وی به زودی مسیر خود را عوض کرد. هنوز این ابهام وجود دارد که چرا ناگهان چنین چرخش بزرگ اتفاق افتاد.
استاد خلیلی در انتخابات پارلمانی دو سال قبل تمام امکانات سیاسی خود را برای موفقیت فرزند اش بسیج کرد. این اقدام وی سبب انتقادهای گسترده و ناامیدی‌های فراوان شد. انتظار می‌رفت که آقای خلیلی با زیرکی که در سیاست دارد روش دیگر رهبران را در انتقال قدرت به خانواده تکرار نکند.
آقای خلیلی صرفا به دلیل تضادها و رقابت‌های کوچک داخلی در انتخابات سال قبل در کنار داکتر عبدالله رفت. او حتا در مراسم تحلیف داکتر عبدالله که بعدا خودش او را شرم آور خواند شرکت کرد. آقای خلیلی از زادگاه استاد دانش کسی دیگری را برای معاونت ریاست جمهوری حمایت کرد. همراهی استاد خلیلی با استاد دانش می‌توانیست به حیث کارت برنده در بازی‌های سیاسی به شمار رود. درحالی که استاد خلیلی در خانه آقای ربانی تهداب تیم ثبات را گذاشت و از عبدالله حمایت کرد، اما اکنون آقای عبدالله از دادن وزارت‌های مهم مانند داخله به آقای خلیلی امتناع می‌کنند. حالا اگر وزارت داخله برای آقای عبدالله خط سرخ است تحصیلات عالی و زراعت می‌تواند برای آقای خلیلی حد اقل یک دست‌آورد سیاسی باشد.
حزب وحدت از آغاز تشکیل تا دوران مقاومت کابل و بامیان کدرهای ورزیده داشت. اما امروز آن چهره‌های نامدار یا دفن خاک شده اند و یا به حاشیه رفته اند. در کنار استاد خلیلی چهره‌های وزین و مطرح حضور ندارند. معلوم نیست که پس از هفتاد سال کلید رهبری را به دست که خواهد داد؟ اما یک گزینه می‌تواند فرزندان وی باشد.
نوشتن در باره سیاست مدار هفتاد ساله هفتاد من کاغذ کار دارد. اما این نوشته به هدف تبریکی سالروز تولد استاد است.” تولد ت مبارک” بدون شک تاریخ در مورد سیاست گران قضاوت خواهد کرد. من انتظار دارم که سال بعد به جای کیک تولد، شاهد رونمایی کتاب خاطرات سیاسی استاد باشم، این کتاب می‌تواند مبنای قضاوت برای نسل‌های آینده باشد. مطمین هستم که استاد خلیلی این تبریکی را مطالعه کرده و قضاوت منفی سیاسی نخواهد کرد. من و دوستان دیگرم از اولین کسانی بودیم که از رهبری وی اعلام حمایت کردیم قطعا حالا هم پرسش، انتقادها و گلایه‌های خود را نیز خواهیم داشت.
موفق باشید